Προστασία φυτών από το κρύο

Όποτε η ΕΜΥ προβλέπει χιόνια και παγωνιές σημαίνει ότι πρέπει να πάρουμε μέτρα για να προστατεύσουμε από το κρύο, όσα από τα φυτά μας είναι ευαίσθητα. Αυτά συνήθως είναι σε γλάστρες και σπανιότερα στο χώμα. 

Τα γλαστρικά τα καλύπτουμε με εφημερίδες, αεροπλάστ (το πλαστικό με τις φουσκάλες), παλιές κουβέρτες, χαρτοκούτια, ό,τι έχουμε πρόχειρο ... Πάντως το πιό κομψό και ταυτόχρονα αποτελεσματικό υλικό προστασίας είναι το αντιπαγετικό φλις. Το βρίσκουμε σε όλα τα φυτώρια και κέντρα κήπου και δεν είναι ακριβό αφού στοιχίζει λιγότερο από 1 ευρώ το μέτρο. Λίγο πιο ακριβό αλλά πιο εύχρηστο είναι το αντιπαγετικό φλις σε διπλό φύλλο. Είναι πιο εύχρηστο γιατί το μήκος που θέλεις και απλός το «φοράς» στο φυτό σου. Όποιο υλικό και αν χρησιμοποιήσουμε δεν κλείνουμε ασφυκτικά το φυτό αλλά αφήνουμε κάποια ανοίγματα ώστε να ανανεώνεται ο αέρας. Όταν περάσει η κακοκαιρία αφαιρούμε τα προστατευτικά και ποτίζουμε αν χρειάζεται. Τέλος, αν υπάρχει χώρος και μπορούμε, φέρουμε τα ευαίσθητα φυτά μέσα στο σπίτι ή στο κλιμακοστάσιο.

Για τα φυτά που είναι στο χώμα, απλώνουμε κοπριά (καλά χωνεμένη) γύρω από τις ρίζες τους. Μπορούμε επίσης να τυλίξουμε τον κορμό ευαίσθητων δέντρων, όπως είναι τα εσπεριδοειδή, με λινάτσα ή αντιπαγετικό φλις. Το τελευταίο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και για να τυλίξουμε κάποια μικρότερα και φυτά.  Στη φωτογραφία δεξιά, φαίνεται ένα δέντρο του οποίου ο κορμός προστατεύεται από το κρύο με ένα παχύ στρώμα φύλλων. 

Αλεξανδρινό

Το αλεξανδρινό (Poinsettia pulcherrima) χάρη στα κόκκινα φύλλα του και στο καλό μάρκετινγκ έχει γίνει το φυτό των Χριστουγέννων. Απ' το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, ανθοπωλεία, φυτώρια και λαϊκές γεμίζουν τους πάγκους τους με τα κόκκινα φυτά.   Τα περισσότερα απ' αυτά, μπαίνουν στα σπίτια μας, μένουν εκεί για λίγες εβδομάδες και μετά πετιώνται σε μια γωνιά της βεράντας αντιμέτωπα με το κρύο του Ιανουάριου. Και συνήθως, δεν τα βγάζουν πέρα με αυτό! 

Έτσι κι αλλιώς η αντοχή του στο κρύο είναι περιορισμένη, όμως το σοκ της μετακίνησης από το ζεστό διαμέρισμα στην παγωμένη βεράντα είναι πολύ βαρύ για να το αντέξει το καημένο το αλεξανδρινό. Γι' αυτό καλό είναι η μετακόμιση αυτή να γίνει σταδιακά, αν και αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Τελικά, μεταφέρουμε τη γλάστρα σε κάποιο χώρο φωτεινό αλλά χωρίς ιδιαίτερη θέρμανση (π.χ. το κλιμακοστάσιο) και αφού το κρατήσουμε εκεί μέχρι την άνοιξη, μετά το βγάζουμε έξω, στη βεράντα ή τον κήπο. 

Σε παραλιακές περιοχές της νότιας Ελλάδας το αλεξανδρινό μπορεί να επιβιώσει σε εξωτερικούς χώρους όλο το χρόνο, εφ όσον βρίσκεται σε θέσεις προστατευμένες από το κρύο του χειμώνα και τον ήλιο του καλοκαιριού. Προτιμά δηλαδή θέσεις ημι-σκιερές ή σκιερές. Στη βόρεια Ελλάδα και στις ηπειρωτικές ζώνες της νότιας, χρειάζεται προστασία το χειμώνα.  

Για τη γλάστρα του χρησιμοποιούμε χώμα εσωτερικού χώρου ενώ αν το φυτέψουμε στον κήπο ανακατεύουμε στο χώμα 2-3 φτιαριές ελαφρόπετρα ή και λίγο περλίτη έτσι ώστε το χώμα να στραγγίζει και να αερίζεται καλά. Ποτίζουμε όποτε αντιληφθούμε με την αφή ότι το έδαφος είναι στεγνό. Δεν είναι φυτό που αντέχει στην ξηρασία. Σε αλεξανδρινά που ζουν σε γλάστρα δίνουμε λίπασμα από το Μάρτιο μέχρι και τον Ιούνιο και από το Σεπτέμβριο μέχρι και τον Οκτώβριο, μία φορά το μήνα. Εφ όσον βρίσκονται στον κήπο θα τους δίνουμε λίπασμα τον Απρίλιο και τον Σεπτέμβριο. Χρησιμοποιούμε κάποιο σκεύασμα με όλα τα θρεπτικά στοιχεία, όπως το 20-20-20 ή άλλο λίγο - πολύ παρόμοιο.

Εκτός από κόκκινα αλεξανδρινά υπάρχουν και λευκά και ροζέ, ενώ πρόσφατα εμφανίστηκαν και νάνες ποικιλίες σ' αυτές τις αποχρώσεις.

Κλαδεύουμε αν δούμε ότι το φυτό μας έπαψε να έχει συμπαγή και πυκνή φυλλωσιά. Το κλάδεμα γίνεται το Μάρτιο στα νότια και λίγο αργότερα στα βόρεια και συνίσταται στην αφαίρεση των ξερών κλαδιών και στη μείωση του μήκους των άλλων βλαστών κατά το 1/3 ή και λίγο περισσότερο για να ανανεωθεί η φυλλωσιά. 

Μπορεί τα αλεξανδρινά του εμπορίου να είναι κόκκινα τα Χριστούγεννα, αλλά αυτά που ζουν στα σπίτια, θα κοκκινήσουν μέχρι και 2 μήνες αργότερα. Τα εμπορικά αλεξανδρινά φορτσάρονται, δηλαδή μένουν στο σκοτάδι για κάποιες ώρες της ημέρας το φθινόπωρο ώστε να κοκκινήσουν κοντά στα Χριστούγεννα. 

Αλόη 2. Δενδρώδης αλόη

Η δενδρώδης αλόη (Aloe arborescens) σε σχέση με τη φαρμακευτική (Aloe vera) ήταν πάντα πιο διαδεδομένη στα μέρη μας και ειδικά στη νότιο Ελλάδα. Η διάδοση της δενδρώδους οφείλονταν στην μεγαλύτερη αντοχή της στο κρύο, τα βγάζει πέρα μέχρι το 0° C. Όταν ο υδράργυρος πέσει χαμηλότερα έρχεται η καταστροφή. Όταν η φαρμακευτική έγινε της μόδας η ισορροπία ανατράπηκε. Όμως σήμερα που είναι γνωστό ότι και οι δύο έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες, οι διαφορές μεταξύ τους, στην εμφάνιση και στην ανθεκτικότητα θα παίξουν το ρόλο τους σίγουρα για την επιλογή μας.

Η δενδρώδης αλόη γίνεται ένας θάμνος με ύψος 1 μ. και διάμετρο ... ανεξέλεγκτη, αν δεν την περιορίζουμε με κάποιο τρόπο. Στη νότιο Ελλάδα, σε περιοχές που το θερμόμετρο δεν πέφτει κάτω από το 0° C, θα γίνει τεράστια. Για τη ζέστη και την ξηρασία του καλοκαιριού δεν συζητάμε, γιατί δεν την προβληματίζουν. Στα βόρεια είναι καλύτερα να την έχουμε σε γλάστρα που θα μεταφέρουμε σε εσωτερικό (φωτεινό) χώρο το χειμώνα. Εκεί που το χιόνι και ο παγετός είναι κάτι σπάνιο αλλά όχι απίθανο, συμφέρει να έχουμε δενδρώδεις αλόες τόσο στο χώμα όσο και σε γλάστρες. Ετσι, αν κάποιο χειμώνα πάθει κάτι η αλόη του κήπου θα έχουμε έτοιμο τον αντικαταστάτη της. Πάντως το κρύο του χειμώνα τις κάνει πιο όμορφες καθώς τα φύλλα τους κοκκινίζουν. Μέσα στις ατραξιόν της είναι τα άνθη. Εμφανίζονται προς το τέλος της άνοιξης και μοιάζουν με μεγάλα και χοντρά, πορτοκαλί στάχια. 

Από το έδαφος δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις αρκεί να στραγγίζει καλά. Γι’ αυτό αν τη βάλουμε στον κήπο ανακατεύουμε και 2-3 φτιαριές ελαφρόπετρα στο έδαφος γύρω της. Στη γλάστρα, μπορούμε να τη βάλουμε σε μείγμα χώματος για κάκτους με κοινό χώμα κήπου σε αναλογία 1:1, μαζί με λίγη ελαφρόπετρα. Φυτεύουμε σε ηλιόλουστες θέσεις. Ποτίζουμε πολύ αραιά το χειμώνα, ίσως και μια φορά το μήνα ή και λιγότερο. Τον υπόλοιπο καιρό δίνουμε νερό μόνον όποτε το χώμα είναι εντελώς στεγνό. Δίνουμε λίπασμα ειδικό για κάκτους ή «λίπασμα για ντομάτες» μια φορά το χρόνο σε πολύ αραιή δοσολογία. Πιο αραιή απ’ ό,τι συστήνει η συσκευασία του λιπάσματος. 

Για τη φαρμακευτική αλόη (Aloe vera) δείτε: Φαρμακευτική αλόη

Για το κλάδεμα της δενδρώδους αλόης δείτε: Κλάδεμα αλόης. 

Αλόη 1. Φαρμακευτική αλόη

Λίγο χρόνια πριν αλόη στο σπίτι ή στον κήπο είχαν σχεδόν μόνον όσοι ασχολούνταν με τα παχύφυτα ειδικά, κάποιοι μερακλήδες της κηπουρικής και ελάχιστοι γνώστες των φαρμακευτικών ιδιοτήτων της. Όμως από τότε που αυτές έγιναν ευρέως γνωστές, «γέμισε ο τόπος αλόες». 

Οι περισσότεροι όταν αναφέρονται στην αλόη, εννοούν την φαρμακευτική, με την επιστημονική ονομασία, Aloe vera. Όμως δεν είναι η μόνη που έχει χυμό με φαρμακευτικές ιδιότητες επειδή το ίδιο ισχύει και για την δενδρώδη αλόη (Aloe arborescens). 

Η φαρμακευτική αλόη 

Είναι ένα μικρό φυτό, χωρίς κορμό με τα φύλλα να ξεκινούν απ’ τη βάση του φυτού. Αυτά φτάνουν σε ύψος τα 20-25 εκ. και το στέλεχος του κίτρινου λουλουδιού της φτάνει ακόμη και το 1 μ. σε ύψος. Το φυτό έχει πρακτικά απεριόριστη διάμετρο μια και βγάζει συνέχεια παραφυάδες στο πλάι με τις οποίες και πολλαπλασιάζεται. Τα άνθη εμφανίζονται το καλοκαίρι. 

Προτιμά θέσεις με νότια έκθεση, οπωσδήποτε προστατευμένες από το κρύο επειδή δεν τα πάει καλά με αυτό. Το όριο αντοχής της είναι οι 4 °C. Οταν ο υδράργυρος πέσει χαμηλότερα αρχίζουν τα προβλήματα. Μ’ άλλα λόγια, χαλάει. Με τέτοια χαρακτηριστικά η γλάστρα είναι ιδανική για την καλλιέργειά της αφού αν κάνει κρύο, την μεταφέρουμε σε εσωτερικό χώρο ή τη σκεπάζουμε προσωρινά με φλις κηποτεχνίας (αντιπαγετικό ύφασμα). Αν θέλουμε να κάνει μεγάλα φύλλα, τοποθετούμε τη γλάστρα είτε σε ημισκιερή θέση ή κάπου θα έχει ήλιο μόνο τη μισή μέρα. Στις εντελώς ηλιόλουστες τα φύλλα γίνονται μικρότερα. Το χώμα που θα της βάλουμε δεν έχει μεγάλη σημασία, αρκεί να στραγγίζει καλά. Δηλαδή, βάλτε της ακόμα και κοινό χώμα κήπου αρκεί να το εμπλουτίσετε με λίγη ελαφρόπετρα.  Λίπασμα μπορούμε να της δώσουμε μια φορά το χρόνο, κάποια μέρα του Μαΐου. Χρησιμοποιούμε είτε ειδικό σκεύασμα για κάκτους είτε κάποιο για ντομάτες. 

Ποτίζουμε μόνον όταν η γλάστρα είναι τελείως στεγνή, όποτε γίνει αυτό. Όμως όσοι χρησιμοποιούν τον χυμό της θα πρέπει να ποτίζουν λίγο πιο συχνά για να αυξάνεται η περιεκτικότητα των φύλλων σε αυτόν. 

Ο χυμός αυτός περιέχει βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, σάκχαρα και άλλες ουσίες και ενώ ήδη χρησιμοποιείται από βοιομηχανίες καλλυντικών και τροφίμων, δεν έχει ολοκληρωθεί η μελέτη των ιδιοτήτων του.  

Μια παρεξήγηση για το όνομα

Σήμερα το επίσημο όνομα της αλόης είναι Aloe vera· και με επιστημονική ακρίβεια είναι: Aloe vera (L.) Burm. f. Τα ονόματα,  Aloe barbadensis και Aloe vulgaris, είναι παλιότερες ονομασίες του ίδιου φυτού και σήμερα θεωρούνται συνώνυμά του. Δήλαδη το όνομα Aloe vera Miller barbadensis, που χρησιμοποιούν κάποιοι οφείλεται μάλλον σε παρεξήγηση. 

Για τη δενδρώδη αλόη δείτε: Δενδρώδης αλόη